Zasady udzielania porad

Kto otrzyma darmową pomoc prawną?

Ustawa zakłada, że nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku oraz sygnaliście chcącemu dokonać zgłoszenia naruszenia prawa (od dnia 25 września 2024 roku). Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. W przypadku sygnalistów złożenie oświadczenia nie obowiązuje.

Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Nieodpłatna pomoc dla powodzian

Ustawa z dnia 1 października 2024 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1473) wprowadziła zmianę dotyczącą systemu nieodpłatnej pomocy.

Przyznała ona prawo do korzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego poszkodowanym powodzią będącym osobami fizycznymi, niezależnie od spełniania przez nich przesłanek wymaganych ustawą. Zmiana weszła w życie z dniem 5 października 2024 roku.

W przypadku osób poszkodowanych nie ma zastosowania wymóg składania pisemnego oświadczenia potwierdzającego, że dana osoba nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej lub obywatelskiej.

Co obejmuje nieodpłatna pomoc prawna?

Pomoc prawna polega na:

• poinformowaniu osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach,
• wskazaniu osobie uprawnionej sposobu rozwiązania dotyczącego jej problemu prawnego,
• sporządzeniu projektu pisma w sprawach w związku z toczącym się postepowaniem przygotowawczym,
• administracyjnym, sądowym lub sądowo-administracyjnym,
• sporządzeniu projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu oraz poinformowaniu o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.

Kto udziela nieodpłatnej pomocy prawnej?

Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielają adwokaci i radcowie prawni, będący również mediatorami, natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad mogą udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie), a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również aplikanci adwokaccy lub radcowscy z upoważnienia odpowiednio - adwokata lub radcy prawnego udzielającego nieodpłatnej pomocy prawnej.

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby, przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach. Są to w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.

Po udzielonej poradzie prawnej osoba uprawniona może anonimowo wyrazić swoją opinię na temat udzielonej jej porady. Można to zrobić, wypełniając część B Karty Pomocy, którą otrzymuje od osoby udzielającej jej porady, a następnie wrzucając do zamkniętej, nieprzezroczystej urny znajdującej się w punkcie.

Nieodpłatna pomoc prawna oraz nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmują również nieodpłatną mediację.

Nieodpłatna mediacja

Nieodpłatna mediacja obejmuje:

1. poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, a w szczególności mediacji oraz korzyściach z tego wynikających,
2. przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji,
3. przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej,
4. przeprowadzenie mediacji,
5. udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem.

Nieodpłatna mediacja nie obejmuje spraw, w których:

1. sąd lub inny organ wydały postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji lub postępowania mediacyjnego,
2. zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w relacji stron występuje przemoc.

UWAGA! Czas trwania jednego spotkania z mediatorem podczas dyżuru nie może przekroczyć 2 godzin.

Osobom ze znaczną niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą stawić się w punkcie osobiście oraz osobom doświadczającym trudności w komunikowaniu się, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o innych środkach komunikowania się (Dz. U. z 2017 r. poz. 1824), może być udzielana nieodpłatna pomoc prawna lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, także poza punktem albo za pośrednictwem środków komunikowania się na odległość.

Z ważnych powodów dopuszcza się ustalenie innej kolejności udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Kobiecie, która jest w ciąży, udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się poza kolejnością.

Opinia po udzielonej poradzie

Osoby uprawnione mogą przekazać anonimowo opinię o udzielonej im poradzie - otrzymanej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczonym nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim. Wypełnienie przez osobę uprawnioną odpowiedniego formularza, w tym podanie numeru telefonu w celu zasięgnięcia dalszej opinii, jest dobrowolne. W karcie pomocy nie podaje się danych osobowych osoby uprawnionej, które mogą bezsprzecznie identyfikować osobę.

Ponadto, opinia może być przekazywana przez osoby uprawnione poprzez wypełnienie ankiety w miejscu świadczenia pomocy lub przekazywana drogą elektroniczną bezpośrednio do urzędu Starostwa Powiatowego.

Dyżur specjalistyczny

Ministerstwo Sprawiedliwości udostępniło ogólnokrajową listę dyżurów specjalistycznych otwiera się w nowym oknie umożliwiając osobom fizycznym - za pomocą środków porozumiewania się na odległość - uzyskanie pomocy prawnej lub porady obywatelskiej.

Jeżeli potrzebujesz porady specjalisty z jednej ze wskazanych na liście dziedzin, możesz zarejestrować się na wybrany dyżur specjalistyczny - niezależnie od swojego miejsca zamieszkania. Lista będzie na bieżąco aktualizowana.